در حوزه فناوری‌های نوین و هوشمندسازی سازمان‌ها، بهره‌گیری از فناوری‌های خارجی یا «سرویس‌های هوشمند تامین‌شده از منابع خارجی» نقش کلیدی در توسعه و رقابت‌پذیری کسب‌وکار ایفا می‌کند. در این راستا، شناخت دقیق مفهوم، مزایا، ریسک‌ها و راهکارهای مدیریت این فناوری‌ها امری ضروری است.
تعریف و مفهوم
هوش مصنوعی تامین‌شده از منابع خارجی به فناوری‌هایی اطلاق می‌شود که توسعه‌دهندگان و شرکت‌های بیرونی آن‌ها را ساخته، پشتیبانی و در قالب سرویس‌های ابری یا برنامه‌های کاربردی در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهند. به عبارت دیگر، سازمان‌ها به جای سرمایه‌گذاری مستقیم در توسعه فناوری‌های داخلی، از راه‌حل‌های آماده و قابل خرید استفاده می‌کنند. نمونه‌ای شاخص در این حوزه، مدل‌های زبانی مانند ChatGPT است، که توسط OpenAI ارائه شده و بهره‌برداری از آن در قالب سرویس‌های خارجی، امروزه در اکثر سازمان‌ها رایج شده است.
اهمیت و مزایای استفاده
استفاده از فناوری‌های خارجی در حوزه هوشمندسازی، مزایای متعددی به همراه دارد که در ادامه به‌تفصیل بیان می‌شود:
- دسترس‌پذیری سریع و آسان
برخلاف فرآیندهای زمان‌بر و پرهزینه ساخت سیستم‌های داخلی، سازمان‌ها می‌توانند از راه‌حل‌های آماده بهره‌مند شوند. این امر مخصوصاً در پروژه‌هایی که نیازمند فناوری‌های پیشرفته و به‌روز هستند، بسیار حیاتی است.
- کاهش هزینه‌ها و منابع
توسعه و نگهداری فناوری‌های هوشمند داخلی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های سنگین است، در حالی که بهره‌گیری از سرویس‌های خارجی هزینه‌های پروژه را به‌شدت کاهش می‌دهد و منابع انسانی و مالی را آزاد می‌سازد.
- دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و نوین
مدل‌های زبانی مانند ChatGPT نمونه‌های بارزی از فناوری‌های پیشرفته در حوزه NLP (پردازش زبان طبیعی) هستند که با بهره‌گیری از آن‌ها، سازمان‌ها می‌توانند در فرآیندهای تولید محتوا، پاسخ‌دهی به مشتریان، تحلیل داده‌ها و بهبود استراتژی‌های تجاری، پیشرفت قابل توجهی داشته باشند.
- پشتیبانی استراتژیک و رقابتی
فناوری‌های خارجی، نه تنها فرآیندهای روزمره استارتاپ‌ها و شرکت‌ها را تسهیل می‌کنند، بلکه امکان اجرای استراتژی‌های نوآورانه و توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال را فراهم می‌آورند.
چالش‌ها و ریسک‌ها
در کنار مزایای فراوان، بهره‌برداری از فناوری‌های خارجی در حوزه هوشمندسازی سازمان‌ها نیازمند مدیریت دقیق ریسک‌ها و چالش‌های متعددی است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
۱. امنیت داده‌ها و حریم خصوصی
انتقال و نگهداری اطلاعات حساس سازمان در سرویس‌های خارجی، در صورت عدم رعایت استانداردهای امنیتی، می‌تواند منجر به نقض حریم خصوصی، سرقت داده‌ها و بهره‌برداری نادرست شود. این موضوع علاوه بر خسارت‌های مالی، اعتبار سازمان را نیز به خطر می‌اندازد. بنابراین، ارزیابی امنیتی، رعایت استانداردهای بین‌المللی و محدودیت در اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس ضروری است.
۲. وابستگی و ریسک عملیاتی
بهره‌گیری بیش از حد از یک یا چند ارائه‌دهنده خارجی، سازمان را در معرض خطر وابستگی کامل قرار می‌دهد. در صورت بروز مشکلات فنی، تغییر سیاست‌های سرویس‌دهنده، یا توقف فعالیت آن‌ها، عملیات سازمان مختل خواهد شد. برای مقابله، باید راهکارهای پشتیبانی، قراردادهای SLA (سطح خدمات) و برنامه‌های جایگزین در نظر گرفت.
۳. رعایت مقررات حقوقی و قانونی
هر کشور دارای مقررات متفاوت در زمینه حفاظت داده‌ها، مالکیت فکری و استفاده از فناوری‌های خارجی است. سازمان‌ها باید اطمینان حاصل کنند که همکاری با تأمین‌کنندگان خارجی، مطابق با قوانین ملی و بین‌المللی است تا از جرایم و جریمه‌های قانونی جلوگیری شود.
۴. کنترل و نظارت مستمر
بدون نظارت فعال و مستمر بر فرآیندها، امنیت، کارایی و انطباق سرویس‌های خارجی، ممکن است به‌تدریج کیفیت خدمات کاهش یافته و مخاطرات افزایش یابد. استفاده از شاخص‌های عملکرد، گزارش‌دهی منظم و ارزیابی‌های دوره‌ای در این راستا ضروری است.
۵. مسائل مربوط به تغییر و تحولات فناوری
با توسعه سریع فناوری‌ها، ممکن است سرویس‌های خارجی نیازمند به‌روزرسانی یا تغییر باشند که می‌تواند فرآیندهای قبلی را مختل کند. سازمان‌ها باید استراتژی‌های مدیریت تغییر و انعطاف‌پذیری را اجرا کنند تا از وابستگی کامل جلوگیری و تطابق با فناوری‌های جدید تضمین شود.
نتیجه‌گیری
در دنیای دیجیتال امروز، بهره‌برداری از فناوری‌های هوشمندسازی خارجی، نه تنها یک فرصت بلکه یک الزام است. این فناوری‌ها با کاهش زمان و هزینه توسعه، فراهم آوردن امکانات پیشرفته و سریع، نقش مهمی در رشد و توسعۀ سازمان‌ها ایفا می‌کنند. اما در کنار آن، باید ریسک‌های امنیت، وابستگی، حقوقی و نظارتی را با استراتژی‌های مناسب مدیریت کرد تا منافع این فناوری‌ها بیشینه و تهدیدهای احتمالی کمینه شوند.
به همین دلیل، پیروی از راهبردهای جامع حاکمیتی، تعیین سیاست‌های امنیتی و رعایت استانداردهای قانونی، کلید بهره‌برداری مؤثر و مطمئن از فناوری‌های خارجی است. سازمان‌ها باید همواره توجه داشته باشند که فناوری‌های خارجی، ابزارهایی قدرتمند هستند که مدیریت صحیحشان، از موفقیت بلندمدت آنان در رقابت بازار حکایت دارد.
هوش مصنوعی تامین‌شده از منابع خارجی: مفاهیم، نمونه‌ها و اهمیت در حاکمیت سازمانی